Z PRAC SEKCJI ETNOLINGWISTYCZNEJ KOMITETU JĘZYKOZNAWSTWA PAN I KOMISJI ETNOLINGWISTYCZNEJ PRZY MIĘDZYNARODOWYM KOMITECIE SLAWISTÓW (1 VI 2018 – 1 VI 2019)[1]
Posiedzenia, konferencje
(1) 11 czerwca 2018 roku w Warszawie członkowie i współpracownicy Sekcji uczestniczyli w posiedzeniu, podczas którego zostały wygłoszone dwa referaty. Prof. dr hab. Wojciech Chlebda w wykładzie Z jakich cegieł budujemy europejski dom? Co łączy, a co dzieli językowo-kulturowe obrazy Europy podzielił się z zebranymi refleksjami płynącymi z podsumowania prac nad 2. tomem Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów, który poświęcono Europie (na temat samej publikacji, zob. niżej). Natomiast dr hab. Joanna Szadura w referacie Opisać (wielo)czas przedstawiła możliwości wykorzystania chronozoficznej strefowej teorii czasu Ludwika Bielawskiego w zorientowanych etnolingwistycznie badaniach temporologicznych.
(2) 20–27 sierpnia 2018 roku odbył się w Belgradzie XVI Międzynarodowy Kongres Slawistów, w którym wzięli udział członkowie Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (sprawozdanie kongresowe pióra Ałły Kożynowej, zob. w 31. tomie „Etnolingwistyki”, s. 334-337, oraz członkowie i współpracownicy Sekcji Etnolingwistycznej KJ PAN Jeden z czterech referatów plenarnych na zaproszenie organizatorów wygłosił prof. Jerzy Bartmiński, pełny tekst jego referatu został uczestnikom Kongresu udostępniony w formie broszury wydanej w dwóch wersjach, po polsku i po angielsku (Język w kontekście kultury czyli co dziś znaczy metafora „europejski dom’? / Language in the Context of Culture – The Metaphor of „Europe as Home” in This Day and Age, Katowice 2018, „Śląsk”, stron 67/69). Tezy wystąpień, jakie zostały wygłoszone w ramach etnolingwistycznego bloku tematycznego pn. „Historyczna pamięć w języku”, opublikowano w „Etnolingwistyce” 30, s. 357–360, pełne wersje tekstów tego bloku są zamieszczone w numerze 31. „Etnolingwistyki” na s. 7-72.
(3) Członkowie KE MKS i członkowie (też współpracownicy) SE KJ PAN skupieni wokół projektu Leksykonu aksjologicznego 11−13 września 2018 roku uczestniczyli w zorganizowanej w Nałęczowie przez Instytut Slawistyki PAN, Instytut Filologii Polskiej UMCS oraz Fundację Slawistyczną konferencji EUROJOS XIV. Referaty wygłosili m.in.: prof. Jerzy Bartmiński, dr hab. prof. UMCS Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, dr. hab. Iliana Genew-Puhalewa, dr hab. Joanna Szadura, dr Iwona Bielińska-Gardziel, dr Dorota Pazio-Wlazłowska oraz dr Beata Żywicka. W spotkaniu wzięło również udział wielu członków Komisji Etnolingwistycznej przy MKS pochodzący z ośrodków krajowych (Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Przemyśl, Pułtusk, Toruń, Warszawa, Wrocław) i zagranicznych (Belgrad, Błagojewgrad, Gandawa, Helsinki, Jekaterinburg, Kijów, Lwów, Meksyk, Mińsk, Moskwa, Nowy Sad, Odessa, Skopje, Sofia, Wiedeń, Wilno, Zagrzeb). Materiały ukazały się drukiem w roku 2019 w Lublinie ramach lubelskiej „czerwonej serii” jako kolejny, szósty tom podserii Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, z podtytułem Jedność w różnorodności. Wokół słowiańskiej aksjosfery, pod red. S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej i D. Pazio-Wlazłowskiej.
(4) 29 października 2018 roku w Warszawie zorganizowane zostało posiedzenie poświęcone roli etymologii w badaniach etnolingwistycznych. Do dyskusji wprowadzili zaproszeni przez przewodniczącego SE KJ PAN goście: prof. dr hab. Jadwiga Waniakowa (IJP PAN) z referatem Etymologia a etnolingwistyka: różne metodologie – wspólny cel, dr hab. prof. IS PAN Mariola Jakubowicz (IS PAN) – Etymologia a etnolingwistyka – wzajemne relacje oraz dr hab. Piotr Sobotka (IJP, UMK) – Świat widziany przez liczbę. Etymologia biblijnych dualiów i pluraliów tantum – porównania hebrajsko-grecko-słowiańskie. Podnoszono kwestie zakresu badań obu dziedzin nauki, metodologii oraz wzajemnych korzyści.
(5) 25 marca 2019 roku w Warszawie Członkowie i Współpracownicy Sekcji Etnolingwistycznej oraz liczni goście zainteresowani lingwistycznymi badaniami nad pamięcią wysłuchali trzech wystąpień: syntetyzującego referatu prof. dr. hab. Wojciecha Chlebdy (O wyzwaniach i zadaniach pamięcioznawstwa lingwistycznego), ukierunkowanego semiotycznie – dr hab. prof. UMCS Marty Wójcickiej (Znaki pamięci zbiorowej), oraz formulicznego – autorstwa mgra Damiana Gocoła, doktoranta w Instytucie Filologii Polskiej UMCS (Pamięć ujęzykowiona w relacjach osób w okresie późnej dorosłości). W dyskusji podnoszono m.in. kwestie statusu „lingwistyki pamięci”, miejsca pamięci w językowym obrazie świata, ujęzykowienia pamięci oraz gatunków pamięciologicznych.
Działalność wydawnicza
(1) Jesienią 2018 roku ukazał się 30. tom „Etnolingwistyki”, ostatni tom, którego redaktorem naczelnym był prof. Jerzy Bartmiński. Po jego rezygnacji funkcję redaktora naczelnego od tomu 31 kolegium powierzyło dr hab. prof. UMCS Stanisławie Niebrzegowskiej-Bartmińskiej. Tom zadedykowano Profesor Annie Wierzbickiej z okazji jej jubileuszu. Przygotował go Jerzy Bartmiński, który w artykule wstępnym podkreślił, że środowisko lubelskich etnolingwistów zawdzięcza Annie Wierzbickiej bardzo wiele. W numerze - obok artykułów autorów zagranicznych (Swietłany Tołstojowej, Carstena Levisena, Berta Peetersa, Roslyn Frank i samej Anny Wierzbickiej) oraz polskich neofilologów – Elżbiety Tabakowskiej, Elizy Pieciul-Karmińskiej, Idy Strii i Edyty Manasterskiej-Wiacek - opublikowano blok prac polonistycznych, dotyczących językowego obrazu świata w świetle gramatyki (składni i morfologii): Renaty Grzegorczykowej (Kilka uwag o udziale zjawisk gramatycznych w tworzeniu językowego obrazu świata, s. 31–40), Anny Pajdzińskiej (Kategorie gramatyczne a językowy obraz świata, s. 41–54), Marty Nowosad-Bakalarczyk (O gramatycznych i leksykalnych wykładnikach pojęcia liczby w polszczyźnie, s. 91–112) i Stanisławy Niebrzegowskiej-Bartmińskiej (O różnych wariantach definicji leksykograficznej - od taksonomii do kognitywizmu, s. 259–284). Porównaniu lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej w zestawieniu z anglojęzyczną lingwistyką kulturową obszerne studium poświęcił Adam Głaz (s. 231–257). W dziale „Z życia naukowego” opublikowano sprawozdanie z prac Komisji Etnolingwistycznej MKS za okres ostatniej kadencji 2013-2018 i Sekcji Etnolingwistycznej PAN za okres 1 VI 2017 – 1 VI 2018.
„Etnolingwistyka” wydawana przez Wydział Humanistyczny UMCS w Lublinie jest organem czasopiśmienniczym Komisji Etnolingwistycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów i Sekcji Etnolingwistycznej Komitetu Językoznawstwa PAN.
Zawartość pisma (także numerów archiwalnych) jest dostępna na zasadach Open Access pod adresem: www.umcs.pl/Etnolingwistyka albo: http://journals.umcs.pl/et ).
Artykuły publikowane w „Etnolingwistyce” są indeksowane w bazach: The Central European Journal of Social Sciences and Humanities (CEJSH) oraz Index Copernicus. Na liście naukowych czasopism punktowanych „Etnolingwistyka” do końca 2018 roku znajdowała się w grupie „B”, artykuły otrzymywały po 13 punktów (od 2019 roku – 20 punktów).
Tematem przewodnim kolejnego numeru będzie problematyka językowego obrazu świata w świetle etymologii.
Ze środków grantu NPRH na anglojęzyczną edycję trzech roczników „Etnolingwistyki” (28-30) w okresie sprawozdawczym z pomocą kolegów anglistów, przede wszystkim dr. hab. Adama Głaza, w sierpniu 2018 roku wydano angielskojęzyczną wersję tomu 29. w wersji elektronicznej i papierowej), a w roku 2019 – w podobny sposób tom 30.
(2) W 2018 roku nakładem Wydawnictwa UMCS ukazał się 2. zeszyt 2. tomu słownika Stereotypów i symboli ludowych redagowanego w Lublinie przez Jerzego Bartmińskiego i Stanisławę Niebrzegowską-Bartmińską. Pomieszczono w nim hasła z pól: „Warzywa”, „Przyprawy” i „Rośliny przemysłowe”. Zeszyt liczy 531
(3) Członkowie i współpracownicy Sekcji Etnolingwistycznej KJ PAN oraz Komisji Etnolingwistycznej przy MKS skupieni w konwersatorium EUROJOS działającym pod patronatem Instytutu Slawistyki PAN i Instytutu Filologii Polskiej UMCS oraz (od roku 2016) pod patronatem Komisji Etnolingwistycznej przy MKS przygotowali do druku kolejne (po DOMU, PRACY i HONORZE) tomy Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów powstającego pod ogólną redakcją Jerzego Bartmińskiego. Z końcem roku 2018 drukiem ukazał się tom 2: EUROPA zredagowany na materiale trzynastu języków przez Wojciecha Chlebdę (Lublin-Opole 2018, Wydawnictwo UMCS, ss. 526), a w roku 2019 tom 4: WOLNOŚĆ, zawierający dane z 14 narodowych lingwokultur, przygotowany pod redakcją Macieja Abramowicza i Jerzego Bartmińskiego (Lublin-Warszawa 2019, Wydawnictwo UMCS, ss. 620).
(4) W roku 2018 ukazał się też w Wydawnictwie UMCS tom pt. The Axiological Lexikon of Slavs nd Their Neighbours. Vol. 1. The Concept of Home, będący skróconą do l61 stron. monolingwalną wersją tomu Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów poświęconego konceptowi DOMU (wydana w roku 2015 pełna, wielojęzyczna wersja liczyła stron 504). Przekładu wszystkich tekstów na angielski dokonała dr Klaudia Wengorek-Dolecka z udziałem dr hab. Agnieszki Gicali.
(5) W 2019 roku ukazał się również piąty tom serii Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, pn. Koncepty i ich profilowanie zredagowany Stanisławy Niebrzegowskiej-Bartmińskiej i Doroty Pazio-Wlazłowskiej (Lublin 2019, Wydawnictwo UMCS, ss. 284). Udział w tym tomie wzięli badacze z kilku ośrodków polskich i zagranicznych (w tym członkowie i współpracownicy KE MKS i Sekcji Etnolingwistycznej PAN).
[1] Sprawozdanie za okres 1 VI 2017 – 1 VI 2018 zob. „Etnolingwistyka” 30, s. 355-357.